شهادت به معنای کشته شدن در راه خدا است. شهادت در آموزه‌های دین اسلام به عنوان یک ارزش و فضیلت والا مطرح شده و با آموزه‌هایی همچون جهاد پیوند دارد. بنابر آیات قرآن، شهید زنده است و در نزد پروردگارش به او روزی داده میشود. در روایات، شهادت بالاترین خوبی‌ها معرفی شده است.
واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) بر جایگاه شهادت در نزد شیعیان افزوده است. بسیاری از شیعیان به شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) باور دارند و بنابر برخی روایات، همه امامان شیعه به شهادت رسیده‌اند.
سمیه دختر خباط و یاسر بن عامر عنسی پدر و مادر عمار یاسر، اولین شهدای زن و مرد در راه اسلام بودند که به دست ابوجهل به شهادت رسیدند. لقب سیدالشهدا پس از جنگ احد برای حمزه، عموی پیامبر(ص) به کار می‌رفت اما پس از واقعه کربلا، غالبا مراد از سید الشهداء» امام حسین(ع) است.
قرآن از شهادت با تعبیر قتل فی سبیل الله» یاد نموده است و شهادت و شهید تعبیراتی است که در روایات برای این معنا آمده است.[۱] شهادت به معنی حضور، دیدن[۲] و خبر قطعی[۳] معنا شده است. که بر اساس آن شهید هر یک از معانی حاضر، بیننده و خبر دهنده را می‌تواند داشته باشد. در این باره که چرا کشتۀ راه خدا را شهید نامیده‌اند، وجوهی ذکر شده است؛ از جمله:
- فرشتگان رحمت الهی شاهد فداکاری و جانبازی اویند؛
- خدا و فرشتگان بر ورود او به بهشت شهادت می‌دهند؛
- شهید هنگام شهادت بر شاهده (یکی از اسم‌های زمین) می‌افتد؛
- او نزد پروردگارش زنده و حاضر است؛
- او مُلک و ملکوت خداوندی را مشاهده می‌کند.[۴]
اهمیت و جایگاه
نظر به بزرگداشت قرآن از شهیدان و اهمیت آموزه شهادت در برپایی دین اسلام و دفاع از آن، شهادت از دیرباز نزد مسلمانان جایگاه ویژه‌ای داشته است.[نیازمند منبع]
در فرهنگ اسلامی، شهادت مانند یک معیار ارزشگذاری به کار می‌رود و مسلمانان برای نشان دادن ارج برخی افعال، آنها را با شهادت قیاس می‌کنند. برای مثال، در برخی روایات، مرگ در حال کار شرافتمندانه و امرار معاش، به منزله شهادت دانسته شده است.[نیازمند منبع] در جوامع معاصر اسلامی نیز روحیۀ شهادت طلبی یک ارزش دینی و معنوی شمرده میشود.[نیازمند منبع] در مبارزات ضد استعماری و آزادی خواهانۀ مسلمانان، مانند ماجرای فلسطین اشغالی، این آموزه بسیار به کار می‌رود و کسانی که در راه آزادی سرزمین فلسطین جان خود را از دست می‌دهند، شهید خوانده می‌شوند. در ایران کسانی که برای پیروزی انقلاب اسلامی و یا در جنگ هشت سالۀ ایران و عراق برای دفاع از کشور ایران جان باختند، شهید خوانده می‌شوند. رفتارهای شهادت طلبانه‌ای همچون عملیات استشهادی از مباحث مربوط به شهادت در دوران اخیر محسوب می‌شوند.[نیازمند منبع]
در قرآن
- سفارش قرآن به مومنان این است که وقتی اسلام و جامعه اسلامی نیازمند فداکاری جانی است، در آن تردید نکنند. از آنجا که انگیزه فرار برخی مسلمانان از جهاد، علائق دنیوی بوده، قرآن کریم، موضوع معامله با خدا را مطرح می‌کند و به مسلمانان دستور می‌دهد که جای مال‌اندوزی موقت دنیایی، جان خود را به بهای بهشت جاودان با خدا معامله کنند.[یادداشت ۱]
- به تعبیر قرآن،نباید کشته‌شدگان در راه خدا را مرده نامید[یادداشت ۲] و این پنداری غلط است، بلکه شهیدان زنده‌اند و نزد خدایشان روزی می‌خورند.[یادداشت ۳]
- آیه ۲۳ سوره احزاب، از کسانی که صادقانه جان خود را در راه خدا داده‌اند سخن به میان آورده و آنان را ستوده است.[یادداشت ۴]
در دعاها
در دعاها ختم عاقبت به شهادت[۵] و شهادت زیر پرچم پیامبر(ص)[۶] و کشته شدن به دست بدترین مردم[۷] و شرافتمندانهترین نوع شهادت[۸] از خدا خواسته شده است.
امتیازات
در روایات، برای شهید امتیازاتی برشمرده شده است:
- شهید از جمله شفاعت کنندگان در قیامت است؛ سه گروهند که روز قیامت به شفاعت برمی‌خیزند و خداوند شفاعتشان را می‌پذیرد: پیامبران، علماء و شهدا.[۹]
- شهید با شروطی که در فقه بیان شده،[۱۰]از غسل و کفن بی‌نیاز است و با همان جامه‌ای که به تن دارد، به خاک سپرده میشود.
- شهید بی‌حساب به بهشت می‌رود. برخی روایات، حق الناس را از این حکم استثناء کرده‌اند.[۱۱]
- در قیامت، شهید از نخستین کسانی است که به بهشت می‌رود.[یادداشت ۵]
نخستین شهدای اسلام
اولین شهید مرد در راه اسلام یاسر بن عامر عنسی، صحابی پیامبر(ص) واولین شهید زن در راه اسلام همسرش سمیه دختر خباط پدر و مادر عمار یاسر بودند. یاسر و همسرش سمیه از نخستین گروندگان به اسلام بودند و با وجود کهولت سن، در برابر شدیدترین شکنجه‌ها مقاومت کردند و بر اسلام خود پایدار ماند و در نهایت بر اثر شکنجه‌های ابوجهل به شهادت رسید.[۱۲]
سیدالشهداء
نوشتار اصلی: سید الشهداء
لقب سید الشهداء برای عموی پیامبر حمزة بن عبدالمطلب به کار می‌رفت که در اُحُد به شهادت رسید؛[۱۳] ولی پس از واقعه کربلا، این لقب امام حسین(ع) اختصاص یافت.[۱۴] به گفته ملا صالح مازندرانی، حمزه، سیدالشهدای زمان خود و امام حسین(ع)، سیدالشهدای علی الاطلاق است.[۱۵] در برخی روایات نیز امام حسین(ع)، سیدالشهداء اولین و آخرین و در دنیا و آخرت نامیده شده است.[۱۶].
شهادت امامان شیعه
به اعتقاد علمای شیعه، همه امامان شیعه با شهادت از دنیا رفته یا خواهند رفت.[۱۷] دلیل آنان، روایات[۱۸] از جمله روایت امام صادق(ع)[۱۹] و امام رضا(ع)[۲۰]وَ اللَّهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ شَهِيد» است که بنابر آن، همه امامان با شهادت از دنیا خواهند رفت.[۲۱] شیخ مفید در کتاب تصحیح اعتقادات الامامیه» تنها شهادت امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام موسی(ع) و امام رضا(ع) را پذیرفته و در شهادت سایر ائمه تردید کرده است.[۲۲] علامه مجلسی در توجیه سخن شیخ مفید گفته است با توجه به اینکه اخبار شهادت سایر ائمه(ع) متواتر نیست، شاید مراد او نفی تواتر و قطعیت شهادت سایر ائمه(ع) باشد.[۲۳]
به مناسب شهادت سردار بزرگ ایرانیان حاج قاسم سلیمانی
شهادت ,ع ,شهید ,امام ,حسین ,خدا ,شده است ,حسین ع ,ع ، ,در راه ,است که ,شهید خوانده می‌شوند
درباره این سایت