شهادت به معنای کشته شدن در راه خدا است. شهادت در آموزه‌های دین اسلام به عنوان یک ارزش و فضیلت والا مطرح شده و با آموزه‌هایی همچون جهاد پیوند دارد. بنابر آیات قرآن، شهید زنده است و در نزد پروردگارش به او روزی داده میشود. در روایات، شهادت بالاترین خوبی‌ها معرفی شده است.
واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) بر جایگاه شهادت در نزد شیعیان افزوده است. بسیاری از شیعیان به شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) باور دارند و بنابر برخی روایات، همه امامان شیعه به شهادت رسیده‌اند.
سمیه دختر خباط و یاسر بن عامر عنسی پدر و مادر عمار یاسر، اولین شهدای زن و مرد در راه اسلام بودند که به دست ابوجهل به شهادت رسیدند. لقب سیدالشهدا پس از جنگ احد برای حمزه، عموی پیامبر(ص) به کار می‌رفت اما پس از واقعه کربلا، غالبا مراد از سید الشهداء» امام حسین(ع) است.
قرآن از شهادت با تعبیر قتل فی سبیل الله» یاد نموده است و شهادت و شهید تعبیراتی است که در روایات برای این معنا آمده است.[۱] شهادت به معنی حضور، دیدن[۲] و خبر قطعی[۳] معنا شده است. که بر اساس آن شهید هر یک از معانی حاضر، بیننده و خبر دهنده را می‌تواند داشته باشد. در این باره که چرا کشتۀ راه خدا را شهید نامیده‌اند، وجوهی ذکر شده است؛ از جمله:
نظر به بزرگداشت قرآن از شهیدان و اهمیت آموزه شهادت در برپایی دین اسلام و دفاع از آن، شهادت از دیرباز نزد مسلمانان جایگاه ویژه‌ای داشته است.[نیازمند منبع]
در فرهنگ اسلامی، شهادت مانند یک معیار ارزشگذاری به کار می‌رود و مسلمانان برای نشان دادن ارج برخی افعال، آنها را با شهادت قیاس می‌کنند. برای مثال، در برخی روایات، مرگ در حال کار شرافتمندانه و امرار معاش، به منزله شهادت دانسته شده است.[نیازمند منبع] در جوامع معاصر اسلامی نیز روحیۀ شهادت طلبی یک ارزش دینی و معنوی شمرده میشود.[نیازمند منبع] در مبارزات ضد استعماری و آزادی خواهانۀ مسلمانان، مانند ماجرای فلسطین اشغالی، این آموزه بسیار به کار می‌رود و کسانی که در راه آزادی سرزمین فلسطین جان خود را از دست می‌دهند، شهید خوانده می‌شوند. در ایران کسانی که برای پیروزی انقلاب اسلامی و یا در جنگ هشت سالۀ ایران و عراق برای دفاع از کشور ایران جان باختند، شهید خوانده می‌شوند. رفتارهای شهادت طلبانه‌ای همچون عملیات استشهادی از مباحث مربوط به شهادت در دوران اخیر محسوب می‌شوند.[نیازمند منبع]
در دعاها ختم عاقبت به شهادت[۵] و شهادت زیر پرچم پیامبر(ص)[۶] و کشته شدن به دست بدترین مردم[۷] و شرافتمندانهترین نوع شهادت[۸] از خدا خواسته شده است.
در روایات، برای شهید امتیازاتی برشمرده شده است:
اولین شهید مرد در راه اسلام یاسر بن عامر عنسی، صحابی پیامبر(ص) واولین شهید زن در راه اسلام همسرش سمیه دختر خباط پدر و مادر عمار یاسر بودند. یاسر و همسرش سمیه از نخستین گروندگان به اسلام بودند و با وجود کهولت سن، در برابر شدیدترین شکنجه‌ها مقاومت کردند و بر اسلام خود پایدار ماند و در نهایت بر اثر شکنجه‌های ابوجهل به شهادت رسید.[۱۲]
نوشتار اصلی: سید الشهداء
لقب سید الشهداء برای عموی پیامبر حمزة بن عبدالمطلب به کار می‌رفت که در اُحُد به شهادت رسید؛[۱۳] ولی پس از واقعه کربلا، این لقب امام حسین(ع) اختصاص یافت.[۱۴] به گفته ملا صالح مازندرانی، حمزه، سیدالشهدای زمان خود و امام حسین(ع)، سیدالشهدای علی الاطلاق است.[۱۵] در برخی روایات نیز امام حسین(ع)، سیدالشهداء اولین و آخرین و در دنیا و آخرت نامیده شده است.[۱۶].
به اعتقاد علمای شیعه، همه امامان شیعه با شهادت از دنیا رفته یا خواهند رفت.[۱۷] دلیل آنان، روایات[۱۸] از جمله روایت امام صادق(ع)[۱۹] و امام رضا(ع)[۲۰]وَ اللَّهِ مَا مِنَّا إِلَّا مَقْتُولٌ شَهِيد» است که بنابر آن، همه امامان با شهادت از دنیا خواهند رفت.[۲۱] شیخ مفید در کتاب تصحیح اعتقادات الامامیه» تنها شهادت امام علی(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام موسی(ع) و امام رضا(ع) را پذیرفته و در شهادت سایر ائمه تردید کرده است.[۲۲] علامه مجلسی در توجیه سخن شیخ مفید گفته است با توجه به اینکه اخبار شهادت سایر ائمه(ع) متواتر نیست، شاید مراد او نفی تواتر و قطعیت شهادت سایر ائمه(ع) باشد.[۲۳]
نهمین جشنواره کتابخوانی رضوی توسط نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با همکاری بنیاد فرهنگی هنری بین المللی امام رضا علیه‌السلام و معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای اشاعه و ترویج فرهنگ منور رضوی، گسترش فرهنگ کتابخوانی و مطالعه کتاب‌های مرتبط با سیره پاک ائمه معصومین علیهم‌السلام به‌ویژه حضرت امام رضا علیه‌السلام، حضرت معصومه سلام الله علیها و حضرت احمدبن موسی علیه السلام با بخش ویژه سیره حضرت ابن‌الرضا امام جواد علیه السلام (که طبق روال هر دوره با هدف افزوده شدن منابع مرتبط با سیره یکی از معصومین(ع) به جشنواره نهم اضافه شده است) برگزار میشود.
در فراخوان نهمین جشنواره کتابخوانی رضوی، ۱۲ کتاب در سه رده سنی کودک»، نوجوان» و جوان و بزرگسال» معرفی شده که بر این اساس در رده کودک» (۴ تا ۱۲ سال) کتاب‌های امام رضا علیه‌السلام» نوشته زهرا عبدی از انتشارات جمکران برای متولدین ۱۳۸۶تا ۱۳۸۹، کبوترها و آهوها» نوشته سید احمد میرزاده از انتشارات به نشر برای متولدین ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴، فاطمه و فاطمه» (شباهت‌های حضرت معصومه با حضرت زهرا سلام‌الله علیهما) نوشته محمد مهاجرانی از انتشارات زائر برای متولدین ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ و همچنین در بخش ویژه این رده سنی، کتاب هشت قصه از امام جواد علیه‌السلام» نوشته حسین فتاحی از انتشارات قدیانی برای متولدین ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ معرفی شده است.
در رده سنی نوجوان» (۱۳ تا ۱۷ سال) نیز آثاری چون راز آن بوی شگفت؛ داستانی بر اساس زندگی امام رضا علیه‌السلام» نوشته فریبا کلهر از انتشارات به نشر، با کبوترهای گنبد؛ سروده‌هایی درباره امام رضا علیه‌السلام برای نوجوانان» نوشته احمد میرزاده از انتشارات به نشر و همچنین در بخش ویژه این رده سنی کتاب درختی که بال در آورد؛ داستان‌هایی از زندگی امام جواد علیه السلام» نوشته مجید ملامحمدی از انتشارات بوستان کتاب به عنوان منابع جشنواره معرفی شده است.
اما در رده سنی جوان و بزرگسال» (۱۸ سال به بالا) پنج کتاب مهارت‌های ارتباط موثر در سیره امام رضا علیه‌السلام» نوشته علی جانفزا و علی خیاط از انتشارات به نشر، فصل فیروزه» نوشته محبوبه زارع از انتشارات کتابستان معرفت، درّ عصمت؛ مروری بر زندگانی حضرت معصومه سلام‌الله علیها» نوشته علی اشرف عبدی از انتشارات زائر، ابوالفضل نهضت رضوی، زندگانی حضرت احمدبن موسی علیه السلام شاهچراغ» نوشته محمدرضا سنگری از انتشارات شاهچراغ و در بخش ویژه این رده سنی نیز کتاب سیره تقوی؛ ترجمه و توضیح چهل حدیث درباره سیره امام جواد علیه‌السلام» نوشته جواد محدثی از انتشارات به نشر معرفی شده است.
پنج کتاب برادر من تویی» نوشته داوود امیریان از انتشارات کتابستان معرفت، به نام یونس» نوشته علی آرمین از انتشارات شهرستان ادب، پری‌دخت» نوشته حامد عسگری از انتشارات قبسات، حدیث پیمانه» (پژوهشی در انقلاب اسلامی) نوشته حمید پارسانیا از دفتر نشر معارف و مهربان‌ترین پیامبر» نوشته غلامرضا حیدری ابهری از انتشارات محراب قلم، برای طرح کتاب‌خوان ویژه فروردین ماه ۱۳۹۸ از سوی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور معرفی شد.
درباره این سایت